Opis atrakcji

W Tymcach, w gminie Lubaczów w dawnej wieży ciśnień, powstało obserwatorium astronomiczne. Przez zainstalowane w nim teleskopy można przyjrzeć się m.in. kraterom na księżycu, pasom chmur na Jowiszu, czy pierścieniom i satelitom Saturna.

Obserwatorium w obszarze ciemnego nieba

Wieża ciśnień i hydrofornia powstały w 1954 roku. Zapewniały wodę dla parowozów jeżdżących na obecnej linii 101 Munina - Hrebenne. W latach 90., gdy lokomotywy parowe zostały zastąpione spalinowymi, obiekty te przestały być potrzebne. Zanim uległy całkowitemu zniszczeniu gmina Lubaczów przygotowała program rewitalizacji i przejęła je nieodpłatnie od kolei wraz z zabudowaniami stacji Basznia i Basznia Dolna.

Pomysł, by zamienić wieże ciśnień w obserwatorium był strzałem w dziesiątkę, ponieważ wykorzystuje naturalne walory tego terenu. Okolice Lubaczowa to obszar w niewielkim stopniu „zanieczyszczony światłem”, a wieża zbudowana została w lesie. W dziewięciostopniowej skali ciemnego nieba Bortle’a, Tymce mają trzecią kategorie. Jedynka to niebo nieskazitelnie ciemne, jak na Saharze, dwójka to m.in. głębokie Bieszczady, trójka to wiejskie niebo.

Aby lepiej było widać to, co niewidzialne dla oka, przy wsparciu Funduszy Unijnych, wieża została odrestaurowana i przebudowana. Zbiornik na wodę dla parowozów będący betonowym pierścieniem u szczytu zaadaptowano na podstawę kopuły obserwatorium. A wokół wieży pojawił się stalowy taras widokowy.

Obserwatorium wyposażono w dwa teleskopy. Jeden z nich to astrograf (w systemie optycznym Ritchey - Cretien o średnicy 35cm) pozwalający na wykonywanie zarówno zdjęć głębokiego kosmosu, jak i prowadzenie zaawansowanych obserwacji fotograficznych. Zainstalowano w nim również specjalistyczną kamerę fotograficzną. Drugi to teleskop soczewkowy (tzw. apochromat o średnicy 150 mm). Jest to wysokiej klasy sprzęt stosowany do obserwacji wizualnych oraz fotograficznych. Oba teleskopy posadowione są w kopule na specjalnym montażu, który umożliwia precyzyjne podążanie za ruchem gwiazd po nieboskłonie.

Dopełnieniem sprzętu stacjonarnego są przenośne teleskopy. Jeden z nich służy do obserwacji nocnego nieba, drugi to zaawansowany teleskop słoneczny. Został wyposażony w specjalne filtry, które umożliwiają obserwacje powierzchni Słońca zabezpieczając oczy przed uszkodzeniem wzroku. Ściany wieży ozdobione zostały pięknymi, kolorowymi fotografiami rozgwieżdżonego nieba i ciał niebieskich, autorstwa najlepszych polskich astrofotografów.

Sala projekcyjna i miejsca noclegowe

Wokół obserwatorium rozmieszczono sześć urządzeń, które demonstrują zjawiska fizyczne. To m.in. lustra pomniejszające, powiększające i odbijające w nieskończoność. To także polaryzator czy tarcze, które pokazują jak „oszukiwany” jest mózg. Jednym z najpopularniejszych urządzeń jest trenażer lotniczy tzw. żyroskop. Można w nim zasiąść, by dokonać swobodnych obrotów wokół własnej osi z dużymi przeciążeniami.

Obserwatorium przygotowało ofertę dla grup zorganizowanych, w tym szkolnych oraz osób indywidualnych. Odbywają się tu warsztaty, doświadczenia i wspólne obserwacje zjawisk astronomicznych. W kopule obserwację nieba może równocześnie prowadzić pięć osób, ale równolegle ten sam obraz można oglądać w przygotowanej do takich pokazów sali w dawnej hydroforni. W ramach programu rewitalizacji odrestaurowane zostały także budynki na stacji Basznia Dolna. Służą one jako zaplecze socjalno - noclegowe dla 30 osób. Korzystają z niego również indywidualnie miłośnicy astronomii i astrofotografii, a także turyści. Obserwatorium podjęło współpracę z uczelniami i instytucjami badawczymi w Polsce i na świecie.