Opis atrakcji

Mieszkańcy Rzeszowa i okolic nie muszą jechać aż nad morze, by zaczerpnąć zdrowego, jodowego powietrza. Mogą to zrobić w niewielkiej Sołonce, w gminie Lubenia, gdzie od tysięcy lat bije źródło słonej wody…

Kaskada solankowa miejscem wypoczynku i terapii jodem

Wieś Sołonka znajduje się około 20 km na południe od Rzeszowa na Pogórzu Dynowskim. Wyprawa to świetny pomysł na niedzielne popołudnie, ale jeszcze lepiej bywać tu regularnie. Główną atrakcją miejscowości są źródła słonej wody pochodzące z okresu mioceńskiego. Samorząd wykorzystał to budując, w latach 2009-2010 przy wsparciu Funduszy Unijnych, kaskadę solną o charakterze zdrojowym. Pompy tężni i fontann pracują w godzinach od 10.00 do 21.00 od maja do października. Teren dostępny jest przez całą dobę nieodpłatnie.

Naprzeciwko tężni solankowej powstał mini amfiteatr, by goście mogli przysiąść na ławkach oddychając przesyconym jodem powietrzem. Wielu spaceruje przy ścianie, po której spływa woda. Niektórzy rozkładają koce, bo urokliwie urządzony zakątek zachęca, by w spokoju i komfortowo spędzać tu czas.

Najwięcej bywa rodzin z małymi dziećmi i z myślą o nich powstał niewielki plac zabaw. Jest też zadaszona wiata ze stołem, gdzie można spokojnie spożyć posiłek. Kolejną atrakcją tego ustronia, jest ciesząca oko fontanna kształtem przypominająca dmuchawca.

Nieopodal znajduje się bar małej gastronomii „Źródełko”, coraz bardziej przydatny, zwłaszcza dla tych, którzy jadą tu z daleka. Do ich dyspozycji są dwa niewielkie parkingi.

Spore zainteresowanie zwiedzających budzi zadaszona studnia i słusznie, bo właśnie ona ma – z historycznego punktu widzenia - największe znaczenie.

Niewyczerpane źródło słonej wody

Źródło słonej wody w Sołonce to pozostałość okresu mioceńskiego, gdy teren ten był zalany ciepłym morzem. To część tzw. solanek podkarpackich występujących wzdłuż Pogórza Karpackiego w zachodniej części żup ruskich.

Dzieje źródła opisał historyk Aleksander Bielenda. Jak sprawdził po przyłączeniu tych ziem do Polski przez Kazimierza Wielkiego, wieś stała się własnością węgierskiego rodu Baryczków. Oni to jako pierwsi zbudowali warzelnię i pozyskiwali sól, zaopatrując w nią prawdopodobnie okoliczne wsie i klasztory, może zamek w Czudcu. Takich solanek w okolicy miało być więcej. Nie wiadomo co stało się potem, kolejne wzmianki pojawiają się dopiero, gdy Sołonka stała się własnością rzeszowskiego rodu Ligęzów. W XVI i XVII wieku warzoną tu sól sprzedawano na rynku w Rzeszowie, gdzie Ligęzowie utworzyli w tym celu stoły solne.

Nie wiadomo kiedy zaniechano eksploatacji źródeł na skalę przemysłową. Na pewno w czasach zaboru austriackiego władze zakazały produkcji soli z tzw. dzikich źródeł. Studnia została zasypana. Od połowy XVII wieku, aż do końca II wojny światowej solanka była czerpana z naturalnego zagłębienia terenu i wykorzystywana tylko przez miejscową ludność na własne potrzeby.

Studnia po latach odkryta

Pamięć o tym bogactwie przetrwała w przekazie mieszkańców. W 1999 r. na podstawie wskazania właścicielki działki Zofii Babiarz odnaleziono źródełko ponownie, a Gmina Lubenia odkupiła działkę. Po oczyszczeniu studni okazało się, że jej dno, wyłożone deskami znajduje się na głębokości 26 m. To być może najgłębszy szyb solankowy w Polsce. Solanka wypływa ze ściany bocznej napełniając cembrowinę. Badania dendrochronologiczne wykonane w AGH w Krakowie dowodzą, że górna część cembrowiny została wykonana z sosny ściętej w 1596 roku. Na dnie znaleziono nadpalone urządzenia wydobywcze. Można je dziś obejrzeć w Izbie Regionalnej w Sołonce. Są to jedyne tego typu obiekty zachowane na Podkarpaciu. A Kaskada Solna stała się jedną z atrakcji turystycznych i rekreacyjnych regionu.