Opis atrakcji

W dawnym domu rodziny Jadernych mieści się dziś Muzeum Historii Fotografii. Perełką jest jedyna w Polsce oryginalna altana fotograficzna z początku XX wieku, ale skarbów jest więcej. To klimatyczne miejsce budzi zachwyt pasjonatów sztuki fotografii.

Dom rodziny Jadernych

August Jaderny, objazdowy fotograf ze Lwowa, pojawił się w Mielcu latem 1898 roku. Po kilku miesiącach zdecydował, że osiądzie tu z rodziną na stałe. W 1904 roku rozpoczął budowę własnego domu i zakładu przy ówczesnej ulicy Kolejowej. Wejście od ulicy prowadziło do małego przedpokoju, po jego prawej stronie mieściły się pokój z kuchnią, na lewo zaś znajdowała się poczekalnia zakładu fotograficznego. Na wprost były drewniane schody, prowadzące do pokoju na piętrze. Od podwórza do budynku dobudowana została oszklona altana fotograficzna, w której najpierw August, a potem jego syn Wiktor wykonywali portrety indywidualne i grupowe.

August Jaderny bardzo często fotografował także w terenie, stąd też jego dorobek obejmuje niezwykle bogaty zapis życia miasta z tamtego okresu. Dom tej zasłużonej dla miasta rodziny, był miejscem spotkań lokalnego środowiska artystycznego XX-lecia międzywojennego. W dobie okupacji hitlerowskiej zakład były punktem kontaktowym ruchu oporu.

Jadernówka Muzeum Historii Fotografii

Dziś w dawnym domu Jadernych, odrestaurowanym dzięki Funduszom Unijnym mieści się niezwykłe Muzeum. Chyba największe wrażenie robi oryginalna altana fotograficzna z 1905 roku, której północną ścianę oraz część dachu wykonano ze szkła. Możliwość regulacji oświetlenia zapewniają rolety, a jedną ze ścian wciąż pokrywa pejzaż, na tle którego fotografowali się mielczanie. Turyści wchodząc tu mają wrażenie, że czas się cofnął, a za chwilę z poczekalni wejdzie kolejny elegancko ubrany klient. Dawniej wizyta w Zakładzie Fotograficznym była nie lada wydarzeniem. A wykonane przed laty, pozowane fotografie dziś budzą nostalgię za wolniejszym i spokojniejszym życiem.

Stała ekspozycja obejmuje wnętrza dawnego zakładu fotograficznego – czyli atelier, poczekalnię i rodzinny salonik mieszczański. W altanie urządzono ekspozycję fotografii oraz niepowtarzalną wystawę sprzętu fotograficznego. To aparaty i akcesoria produkowane w różnych krajach świata.

Drugą część budynku przeznaczono na nowoczesną galerię wystaw czasowych. Oprócz zbiorów własnych i wystaw historycznych, Muzeum prezentuje także fotografię współczesną. Eksponowane były m.in. prace Zdzisława Beksińskiego, Edwarda Hartwiga, Tadeusza Rolke, Wojciecha Plewińskiego i Zofii Rydet.

Zbiory Muzeum Fotografii

Muzeum Historii Fotografii „Jadernówka” stanowi Oddział Muzeum Regionalnego w Mielcu. Obecnie posiada ponad 40 tysięcy eksponatów i jest jednym z największych w kraju, a swoim zasięgiem tematycznym wykracza już poza sam Mielec i okolice. Dla łatwiejszego poruszania się w obrębie tak rozbudowanego zbioru, zasoby podzielone zostały na trzy zespoły: fotografie, negatywy i sprzęt fotograficzny.

Zespół fotografii, liczący ponad 11 tysięcy obiektów, obejmuje czasowo okres od drugiej połowy XIX wieku do czasów współczesnych. W jego skład wchodzą zdjęcia wykonywane przez niemal wszystkich fotografów działających na terenie Mielca od końca XIX w., kolekcja pocztówek z widokami miasta oraz kolekcja fotografii portretowych na kartonikach firmowych z terenu całych Austro-Węgier.

Zespół negatywów to ponad 30 tysięcy szklanych płyt, błon ciętych i błon zwojowych, a także kolekcja diapozytywów barwnych z początku XX w., malowanych na szkle (obraz naniesiony na szkło).

Zespół eksponatów gromadzący sprzęt fotograficzny obejmuje m.in. aparaty fotograficzne, statywy, obiektywy, światłomierze, kasety na płyty szklane, wyposażenie ciemni, kamery, projektory filmowe, a nawet dwa projektory kinowe. Całość obrazuje ewolucję techniki fotograficznej od końca XIX w. do ery fotografii cyfrowej. Uzupełnieniem kolekcji jest biblioteka tematyczna.

Nieco historii Zakładu Jadernych

August Jaderny zmarł w 1921 r., przez kilka lat zakład prowadziła jego żona, Bronisława. W 1928 roku oficjalnie przejął go Wiktor, który od lat szkolnych przyuczał się do zawodu fotografa. Z powodzeniem kontynuował dzieło ojca, utrwalając na kliszach życie miasta i jego mieszkańców. Zakład Fotograficzny Jadernych funkcjonował do roku 1978, a podsumowaniem działalności była okolicznościowa wystawa prezentująca dorobek ojca i syna. Ten archiwalny materiał stał się zalążkiem zbiorów fotograficznych powstałego w tym samym roku Muzeum Regionalnego w Mielcu.

Niebawem okazało się, że w związku z budową wiaduktu większość domów przy ówczesnej ulicy Sawickiej (dawniej Kolejowa) przeznaczona została do rozbiórki, w tym także i dom Jadernych. Na szczęście dzięki staraniom kilkunastu mielczan, nie tylko ocalał, ale też został przekazany Muzeum Regionalnemu z przeznaczeniem na cele wystawiennicze. W roku 1996 zapadła decyzja, że powstanie tu Muzeum Fotografii i takie też zbiory zaczęto gromadzić. Z działu historycznego Muzeum Regionalnego wyodrębniono wszystkie eksponaty fotograficzne i utworzono specjalistyczny dział fotografii, który początkowo obejmował tylko schedę po rodzinie Jadernych. Potem został poszerzony o pamiątki po pozostałych mieleckich fotografach.

Niestety sam budynek był w coraz gorszym stanie, na jakiś czas nawet został zamknięty dla zwiedzających. Na szczęście uratował go kompleksowy remont w znacznym stopniu sfinansowany z Funduszy Unijnych. We wrześniu 2011 roku gotowy obiekt ponownie oddano do użytku. Parter „nowej” „Jadernówki” stanowi część wystawienniczą, natomiast na piętrze znajdują się pracownie i magazyny eksponatów. Muzeum dysponuje też pracownią digitalizacji, dzięki której całość posiadanych zbiorów zostanie ujęta w cyfrowej bazie danych.