Opis atrakcji

Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej jest urokliwym miejscem na mapie województwa podkarpackiego. Prezentuje świat, którego już nie ma - dawne wsie z XIX i XX wieku zamieszkiwane przez Rzeszowiaków i Lasowiaków.

Urok dawnej wsi

Na niemal 30 hektarach skansenu znajduje się ponad 80 obiektów dużej i małej architektury drewnianej. Są wśród nich chałupy oraz  budynki gospodarcze takie jak stajnie, obory, stodoły, spichlerze i maneż. Uzupełnieniem obrazu dawnej wsi podkarpackiej są budynki przemysłów wiejskich, takich jak: młyn wodny, wiatraki, kuźnie, olejarnia i garncarnia. Przeniesione tu zostały również budynki użyteczności publicznej – szkoła, karczma i remiza strażacka, a także okazały kościół pw. św. Marka Ewangelisty.

Poszczególne obiekty zestawione są w zagrody, te zaś odtwarzają układ przestrzenny tradycyjnej zabudowy wsi. W niektórych obejściach hodowane są zwierzęta, m.in. kozy, owce, kaczki, kury, gęsi i gołębie. Budynki przedstawione zostały w środowisku podobnym do tego, które im kiedyś towarzyszyło.

Chałupy i inne obiekty znajdują się w naturalnym pejzażu przydomowych ogródków, sadów i pasiek. Dodatkowym atutem tego miejsca są pola uprawne, łąki i pastwiska, a także stawy i las. Wędrówka w plenerze pozwala odpocząć od zgiełku miast i poczuć atmosferę dawnej wsi Lasowiaków i Rzeszowiaków. Pierwsza grupa etnograficzna mieszkała na terenach północnej części Kotliny Sandomierskiej, w widłach Wisły i Sanu. Był to obszar dawnej Puszczy Sandomierskiej. Dzisiaj są to powiaty m.in. leżajski, niżański, stalowowolski, tarnobrzeski i kolbuszowski. Ludność ta sama określiła się mianem „Lesioki”. Rzeszowiacy natomiast to grupa etnograficzna zamieszkująca pas pomiędzy Pogórzem Karpackim a Kotliną Sandomierską, czyli obszar wzdłuż osi Rzeszów – Łańcut – Przeworsk.

Założenie dworskie

W przeszłości każda wieś miała swojego właściciela. Były to dobra królewskie, kościelne, magnackie czyli właścicieli ogromnych terenów wiejskich lub należące do drobniejszej szlachty. Dlatego krajobraz dawnej Rzeczypospolitej usiany był dworami szlacheckimi. Również w skansenie obejrzeć dziś można założenie dworskie. Jego centrum stanowi dwór z Brzezin z 1753 r., odrestaurowany i wyposażony dzięki Funduszom Unijnym. Uzupełnia je spichlerz z Bidzin z 1784 r.

Dwór wybudowano w 1753 r. dla rodziny Morskich, spokrewnionej z największymi rodami Rzeczypospolitej. Tragicznym momentem w dziejach tej i wielu innych rodzin szlacheckich była rzeź galicyjska w 1846 roku. Według przekazów, chłopi ze Smarzowej napadli wówczas na dwór i przybili właściciela Stanisława Morskiego do drzwi (ukrzyżowali). Potem ciało wywlekli poza wieś i porzucili. Legenda głosi, że plama krwi po jego śmierci nie chciała zniknąć.

Odrestaurowany dwór wygląda jak ten z lat 30. XX w. Wówczas to dostawiono do niego oszkloną werandę z dekoracyjną, ceramiczną posadzką. Zachował się oryginalny układ pomieszczeń. Widoczny jest podział na część użytkową z przestronną sienią, kuchnią i spiżarnią oraz reprezentacyjną z salonem i jadalnią. W wyposażeniu znajdziemy przykłady słynnych mebli kolbuszowskich. 

Dwór z Brzezin pełni nie tylko funkcję muzealną i wystawienniczą, ale też odbywają się w nim wydarzenia artystyczne, koncerty, spotkania, warsztaty i lekcje muzealne. 

Dla turysty

Skansen jest świetnie przygotowany dla rodzin z dziećmi. Łąki i ławeczki zachęcają do odpoczynku, zaś przy wejściu jest wiata, gdzie można zjeść posiłek. Do dyspozycji gości jest również kawiarnia „Prowincja”. Dodatkową atrakcją dla najmłodszych turystów są hodowane tu zwierzęta.

W sezonie turystycznym warto przyjechać na pokazy plenerowe z udziałem twórców ludowych i rzemieślników. Można poznać wtedy tradycyjne wiejskie zawody oraz podejrzeć ich warsztat pracy.

Skansen można zwiedzać z przewodnikiem, jak również korzystając z audioprzewodnika, bedekera (także w brajlu) czy samodzielnie. Opcje bez przewodnika dają możliwość obejrzenia wnętrz wybranych obiektów, do pozostałych można zajrzeć przez okna lub osłony w drzwiach.