Opis atrakcji

Pięknie utrzymany dwór starościński, a w nim etnografia, zabawki i historia Ziemi Leżajskiej. W oficynie historia browarnictwa. Wszystko to można zwiedzić wirtualnie, ale zdecydowanie piękniej prezentuje się w rzeczywistości.

Historia Ziemi leżajskiej w Dworze Starościńskim

W historycznym centrum Leżajska, nieopodal rynku i kościoła farnego znajdują się pięknie odrestaurowane zabudowania dawnego Dworu Starościńskiego. Dziś mieści się tu Muzeum Ziemi Leżajskiej. Murowany dwór wraz z czterema oficynami został zbudowany w latach 1760- 1770 dla ostatniego starosty leżajskiego, krajczego koronnego Józefa Potockiego. Przechodził różne koleje losu, a do 2001 roku pełnił funkcje szkoły. W 2004 roku Starostwo Powiatowe w Leżajsku przejęło go od miasta. Przy wsparciu Funduszy Unijnych budynek przeszedł gruntowną rewitalizację. 1 stycznia 2008 roku Muzeum Ziemi Leżajskiej otworzyło swoje podwoje dla zwiedzających.

Dziś w Dworze na parterze mieści się biblioteka muzealna, sala wystaw czasowych i reprezentacyjna Sala Konferencyjna. Na piętrze ulokowane są wystawy stałe: Historyczna Miasta i Regionu, Etnograficzno–Zabawkarska oraz salonik mieszczański utrzymany w stylu eklektycznym lat 20. XX w.

Historia Miasta i Regionu

Pierwsza z wystaw prezentowanych na piętrze dworku to ekspozycja Historyczna Miasta i Regionu. Oczywiście prym wiodą eksponaty w nowoczesnych szufladowych gablotach, ale Muzeum podążając za współczesnymi trendami postawiło także na multimedia. Jest projekcja filmowa o historii miasta, a pozostałe informacje wyczytać można dzięki ekranom multimedialnym. Całość uzupełniają wydruki wielkoformatowe i plansze informacyjne. Wystawa została podzielona na działy tematyczne. M.in. w dziale sądownictwa i administracji na szczególną uwagę zasługuje urzędowa pieczęć miasta Leżajska z 1848 r. Wielokulturowość miasta i regionu ukazują m.in. „Żywoty świętych” ks. Piotra Skargi z przełomu XVII I XVIII w., macewy (płyty nagrobne) z cmentarza żydowskiego oraz ikony. Okres obu wojen w zbiorach muzeum reprezentują zarówno militaria, jak i dokumenty cywilne.

Leżajsk krainą zabawek

W kolejnej sali prezentowana jest wystawa Etnograficzno – Zabawkarska. Leżajsk należał do jednego z trzech głównych ośrodków w Polsce wytwarzających drewniane zabawki. Obecnie liczba wytwórców znacznie zmalała. Aby uchronić od zapomnienia tradycję wyrobu zabawek drewnianych, muzeum stara się zapoznać dzieci, młodzież i dorosłych z leżajskim rękodziełem. Przy wejściu na dziedziniec muzealny umieszczony jest powiększony model ptaka klepaka. Ta zabawka w 2000 roku na Światowej Wystawie EXPO w Hanowerze była symbolem walorów turystycznych Podkarpacia.

Jednym z najciekawszych urządzeń znajdujących się na wystawie jest XIX-wieczna tokarka. Napędzana była stopką nożną, połączoną za pomocą specjalnego pasa transmisyjnego. Większą część wystawy zajmują zabawki drewniane, które przykuwają uwagę turystów kolorami, formą i oryginalnym kształtem. Najbardziej charakterystyczne z nich to: bryczki, konie na biegunach, kurki dziobiące, dzięciołki, fujarki i pukawki. Oprócz zabawek na ekspozycji prezentowane są bibułkowe kwiaty oraz wiszące u sufitu piękne pająki wykonane ze słomy i kwiatów z bibuły. Takimi właśnie pająkami zdobiono wnętrze domu na Święta Bożego Narodzenia, zanim do Polski dotarła choinka.

Eksponaty regionalne z I poł. XX w. tworzą część etnograficzną wystawy. Należą do nich zarówno przedmioty codziennego użytku jak serownica, maselniczki, mątewki, maglownice ręczne czy żarna. Są też narzędzia służące do obróbki lnu i konopi, naprawy uprzęży końskiej i do prac polowych.

W północno-zachodniej oficynie dworskiej znajduje się warsztat wyrobu tradycyjnych zabawek drewnianych oraz sala wystaw czasowych. 

Historia browarnictwa

Leżajsk przez wiele osób kojarzony jest przede wszystkim z piwem. I słusznie, do dziś działa tu browar wykorzystujący do produkcji świetnej jakości wodę źródlaną, z dużą zawartością wapnia i magnezu.

Tradycje sztuki piwowarskiej sięgają w tym regionie 1525 r.. Wówczas to król Zygmunt I Stary wydał przywilej o prawie warzenia piwa w mieście oraz „zabronił szynkować piwo i inne trunki w odległości mniejszej niż mila od granic miasta”. Ówczesny browar znajdował się na terenie obecnego kompleksu Dworu Starościńskiego. Jego losy były bardzo burzliwe, wielokrotnie był niszczony i odbudowywany w wiekach XVII i XVIII, nie zachowały się po nim żadne ślady materialne. Piwa leżajskie były doceniane w całym regionie od Lwowa po Kraków. Prezentowana w oficynie północno-wschodniej stała wystawa Browarnictwa Leżajskiego obrazuje proces produkcji złotego trunku oraz przedstawia niezwykłe eksponaty związane z historią piwowarstwa. To m.in. kufle, gadżety, etykiety i główne nagrody, które zdobył leżajski browar. Zwiedzanie ekspozycji odbywa się z przewodnikiem i trwa ok. 40 minut.

Nowa ekspozycja muzealna

W oficynie południowo-wschodniej, gdzie mieści się administracja Muzeum trwa remont piwnic. Renowacja była możliwa dzięki wsparciu Funduszy Unijnych, a zakres prac zaowocował nowoczesną aranżacją wnętrz wystawienniczych. Poprzedziły je prace budowalne i wykonanie wszelkich instalacji wraz z klimatyzacją, ogrzewaniem podłogowym i instalacją pod oświetlenie imprez plenerowych. Nowa ekspozycja zorganizowana będzie w taki sposób, aby poprowadzić widza przez kolejne wydarzenia historyczne na Ziemi Leżajskiej. Wykorzystuje innowacyjne multimedialne techniki audiowizualne i nagłośnieniowe wraz ze świetnej jakości sprzętem m.in. rzutnikami i projektorami multimedialnymi wyświetlającymi obraz. Ekspozycje uzupełnią tradycyjne makiety, grafiki, plansze, wizualizacje oraz gabloty, w których prezentowane będą muzealia archeologiczne. Zostanie udostępniona zwiedzającym z początkiem 2022 roku.

Na placu muzealnym po stronie południowej uwagę przykuwa obelisk – Pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej 1940 r. i Katastrofy Smoleńskiej 2010 r. oraz „Dąb Katyński” posadzony ku czci kpt. Jana Filipa. Uroku temu miejscu dodaje fontanna, Park Zabawek Leżajskich, kopuły kadzi browarniczych i poletko chmielowe położone wśród stylowego założenia ogrodowego z ławkami.

Muzeum w kolejnych latach zamierza poszerzyć ofertę imprez plenerowych. Dzięki Funduszom Unijnym kupiło demontowany podest sceniczny oraz 6 drewnianych stoisk straganowych. Drewniana pergola pomiędzy oficynami południowymi i dodatkowe urządzenia interaktywne dla dzieci dopełnią wystroju tego historycznego zespołu dworskiego. Głównym celem tych prac było udostępnienie placu przy muzeum mieszkańcom i turystom.