Opis atrakcji

Jadąc w Bieszczady warto zatrzymać się po drodze w Sanoku. Znajduje się tam najstarsze i największe w Polsce Muzeum Budownictwa Ludowego. Oferuje nie tylko sporą dawkę wiedzy, ale też wytchnienie pośród zieleni.

Dawna wieś podkarpacka

Skansen zajmuje obszar prawie czterdziestu hektarów. Jest pięknie położony u podnóża Białej Góry w paśmie Gór Sanocko – Turczańskich, na prawym brzegu Sanu. Działa od 1958 roku, a pierwsze obiekty udostępnił zwiedzającym w lipcu 1966 roku. Park Etnograficzny podzielony jest na sektory odpowiadające żyjącym tu dawniej grupom etnograficznym to: Bojkowie, Łemkowie, Dolinianie oraz Pogórzanie wschodni i zachodni.

Przeniesione z okolicznych wsi drewniane domy wraz zabudowaniami posadowiono w ich dawnym, naturalnym układzie. Dzięki temu turysta ma wrażenie, że wchodzi do wsi bojkowskiej czy łemkowskiej. Najwięcej tu drewnianych chałup, ale przecież mieszkańcy wsi potrzebowali także kościoła czy cerkwi, szkoły i karczmy. W skansenie znajdziemy też młyn wodny, spichlerze, wiatraki, kuźnie i warsztaty rzemieślnicze. A wszystko to uzupełniają stare kapliczki, tonące w zieleni ogrodów i starodrzewia.

Wnętrza budynków można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem, ale naprawdę warto, ponieważ zgromadzono w nich meble i sprzęty domowego użytku, naczynia i zegary. Prezentowane są także stroje, szaty liturgiczne oraz przedmioty używane w świątyniach.

Ogromne wrażenie robi unikalna kolekcja Ikon Karpackich. Wystawa jest prezentacją najlepszych przykładów malarstwa ikonowego z muzealnej kolekcji sztuki cerkiewnej. Na stałej wystawie prezentowany jest zbiór liczący ponad 200 egzemplarzy.

Rynek Galicyjski

Myliłby się ktoś szukając tu tylko historii mieszkańców wsi. W ostatnich latach dzięki Funduszom Unijnym zrekonstruowany został „Galicyjski rynek”. Obiekty przeniesiono z różnych miejsc. Dzięki temu oddaje on wygląd i atmosferę typowego drewnianego miasteczka południowo-wschodniej Polski z przełomu XIX i XX wieku. Wokół prostokątnego placu znajduje się 26 drewnianych budynków, przykładów architektury miejskiej. To m.in. karczma z kręgielnią, poczta, urząd gminy, apteka, remiza oraz trafika czyli sklep z wyrobami tytoniowymi. Jest też piekarnia z cukiernią oraz domy żydowski, nauczyciela i woźnicy. Odtworzono również wiernie zakłady: fryzjerski, stolarski, krawiecki, zegarmistrzowski, fotograficzny i szewski. Wyposażenie większości pochodzi z początku XX wieku, a wystrój tych wnętrz zachwyca szczegółami. Turysta ma wrażenie, że właściciele wyszli tylko na chwilę. To wszystko wiernie oddaje klimat wielokulturowego miasteczka, w którym żyli katolicy, wyznawcy prawosławia lub grekokatolicy oraz Żydzi. Warto odwiedzić to miejsce również podczas imprez organizowanych przez Skansen. Wówczas po galicyjskim rynku przechadzają się ludzie w strojach z epoki, a warsztaty rzemieślnicze i usługowe ożywają. Raz w miesiącu na rynku odbywa się giełda staroci.

Dwór ze Święcan

Ważną rolę w kulturze dawnej Galicji odgrywały dwory szlacheckie. Zwiedzając Skansen koniecznie trzeba zajrzeć do znajdującego się w sektorze Pogórzan zachodnich dworu ze Święcan. Ulokowany jest niezwykle malowniczo na wzniesieniu, skąd rozpościera się szeroka panorama na miasto i wzgórze zamkowe. Pochodzący z 1861 roku budynek pozwala poczuć klimat czasów, gdy dwory i dworki szlacheckie Podkarpacia tętniły życiem. Składa się z 11 pomieszczeń, jest tu nawet domowa kaplica.

Sektor naftowy

Województwo podkarpackie jest miejscem, gdzie w XIX wieku prężnie rozwijał się przemysł naftowy. Muzealnicy uratowali przed zniszczeniem wiele sprzętów i urządzeń wykorzystywanych do prac wydobywczych i przetwórstwa. W skansenie zgromadzono m.in. wieże wiertnicze, kieraty i kiwony czyli pompy służące do wydobywania ropy naftowej.

Z uroków skansenu korzystają nie tylko turyści, ale też filmowcy. Kręcono tu m.in., sceny do filmów „1920. Wojna i miłość” w reż. Macieja Migasa czy „Syberiada polska” Janusza Zaorskiego.

Dla turysty

Zwiedzanie uprzyjemnia zieleń. Teren muzeum jest na tyle duży, że obiekty wydają się być naturalnie rozlokowane w otoczeniu zalesionych wzgórz, niewielkich stawów, łanów żyta czy ukwieconych ogródków.

Tuż za bramą wejściową do skansenu znajduje się budynek dawnego spichlerza z Przeczycy w powiecie dębickim. Dziś mieści się tu gospoda „Pod Biała Górą” oferująca lokalne przysmaki. Nieco dalej w dworku podmiejskim Stupnickich z Sanoka (poł. XIX w.) znajduje się kasa, punkt sprzedaży wydawnictw, toalety oraz przechowalnia bagażu.